Communicatie, communicatie en nog eens communicatie… daar loopt het nog wel eens fout en is één van de belangrijkste oorzaken of catalysatoren dat er een confict ontstaat tussen partijen, bv tussen bouwheer en aannemer. En eens beide partijen met getrokken messen tegenover elkaar staan, is het hek van de dam…
Wanneer partijen verwikkeld geraken in een geschil, zijn er verschillende wegen die tot een oplossing kunnen leiden, al zijn deze soms fundamenteel verschillend van elkaar op het gebied van duurtijd én jawel ook op het vlak van kostprijs…
Meestal heb je als eindklant, waar men meestal mag van uit gaan dat deze leek is in de materie waarin hij een aannemer aanspreekt, onvoldoende of geen technische kennis bezit over de wijze waarop je tot je poolhouse, zwembad, terras, tuin, enz. wenst te komen. Je hebt een idyllisch plaatje in je gedachten en de aannemer, al dan niet met tussenkomst van een (tuin) architect zou dit voor jou moeten verwezenlijken…althans…dat is de verwachting…
Daar komt de eerste hindernis op vlak van communicatie reeds om de hoek kijken… Is wat de klant bedoelt wel begrepen door de aannemer en omgekeerd? Staat alles, enerzijds technisch, voldoende gedetailleerd en anderzijds, voor een leek begrijpbaar geformuleerd? Op het vlak van omschrijvingen op offertes en/of opmetingen durft het wel eens mislopen. Wat is inbegrepen en wat niet? Is de prijs een som over het geheel, forfaitair, of in regie, al dan niet met toevoegingen, dan uitsluitingen? Bij grotere projecten zouden de offertes best nagekeken worden door een expert, dit hoeft geen grote investering te zijn, maar kan ettelijke duizenden euro’s besparen, net als jaren procederen voor de rechtbank. In de helft van de dossiers die ik moet behandelen als gerechtsdeskundige in opdracht van de rechtbank dien ik adviezen te formuleren over offertes, aanrekeningen en facturen omdat partijen de inhoud anders interpreteren.
Het is belangrijk als klant dat je een totale, (richt)prijsofferte bekomt, maar ook dat er hoeveelheden en éénheidsprijzen worden vermeld, zodat wanneer afgeweken wordt van de offerte, iedereen weet wat de implicaties ervan zijn in plus of eventueel in min. Ook voldoende detaillering is belangrijk, in ons vakdomein spreekt men regelmatig over bodemverbetering, maar er zijn zoveel types, met verschillende prijzen, laat staan de gehanteerde hoeveelheden. Zonder detaillering kan je ook de kwaliteit die in de offertes is vermeld niet vatten, laat staan vergelijken. Weten waaraan je begint, maar vooral waar je eindigt is zowel voor de betaler als de ontvanger cruciale informatie, niet?
ER ZIJN VERSCHILLENDE SOORTEN EXPERTEN, WAARBIJ DE OPDRACHT OOK TELKENS NUANCEERT:
Eénzijdig expert Zoals hierboven beschreven, wanneer je je bij een geschil wenst te laten bijstaan door een expert in de technische materie waarin je als leek onvoldoende kennis bezit, kan je beroep doen, al dan niet via je verzekering rechtsbijstand, op een vakman. Dit kan een aannemer of architect zijn, maar beter nog is iemand onder de arm te nemen die ook weet hoe expertises verlopen en weet waar hij moet op letten. Niks zo contraproductief als een verslag waar de concurrentieschijn vanaf loopt, want het zal dan meestal een concullega zijn van de aannemer die beweert dat de aannemer in de fout is gegaan, die het verslag zal opmaken. Hier bereik je meestal het tegengestelde effect, je verstart de standpunten hierdoor. Beter is iemand onder de arm te nemen die niet enkel de technische bagage bezit om u met raad en daad bij te staan, maar die ook de noodzakelijke kennis bezit van hoe verslagen dienen opgesteld te worden(vorm- en inhoudsvereisten), hoe gedocumenteerd en onderbouwd ze dienen te zijn en die ook de juridische implicaties van dit verslag(en ook de beperkingen) kan duiden, dit samen en in samenspraak met je advocaat. Een poging doen tot het houden van een tegensprekelijk plaatsbezoek is ook één van de onmisbare elementen.
Een basiskennis in bemiddeling is ook een zeer welkom pluspunt, want het is de bedoeling van een éénzijdig expert om de ernst van het geschil en dus bv een bouwkundig gebrek te laten doordringen tot de tegenpartij en het faciliteren van een minnelijk akkoord, waar zijn cliënt, maar ook tegenpartij, zich kan in vinden. Komt men niet tot een minnelijk akkoord, dan kan de éénzijdig expert zijn verslag overmaken en vormt dit dan de kiem of begin van bewijs dat je nodig hebt om tegenpartij alsnog te dagvaarden voor de rechtbank. Eén investering met twee mogelijke uitkomsten dus..
MINNELIJK AANGESTELD DESKUNDIGE
Vooraleer te dagvaarden, is er nog een mogelijkheid die veel te weinig benut wordt, en dat is de piste van het minnelijk aanstellen van een deskundige/bemiddelaar. Beide partijen, ook al zijn ze verwikkeld in een geschil, kunnen samen overeenkomen om samen een deskundige aan te stellen, die de opdracht krijgt, partijen te trachten te verzoenen en eventueel bv herstellingswerken op te volgen. Wetende dat er een onpartijdig technisch onderlegd persoon de herstelwerken opvolgt, kan partijen meer vertrouwen geven in de succesvolle uitkomst van een minnelijke regeling. Is er alsnog geen verzoening mogelijk, of leiden de herstellingswerken dan niet tot het objectief overeengekomen resultaat, dan kan er een verslag opgesteld worden. Dit verslag, voor zover de deskundige zich aan de deontologische regels heeft gehouden, heeft een heel grote waarde voor de rechtbank.
BINNEN DEZE PISTE ZIJN ER OOK TWEE TYPES VAN MINNELIJKE AANSTELLING:
Er is de klassiek minnelijk aangestelde deskundige, zonder bindende derdenbeslissing, daarbij zijn partijen vrij om de adviezen van de expert te volgen of niet te volgen. Dit neemt niet weg dat het verslag, wanneer de deskundige het onderzoek volgens de regel van de tegenspraak heeft verricht, een vorm van bewijswaarde bezit, dewelke de rechtbank kan aanvaarden, dan wel naast zich neerleggen. Het heeft dan dezelfde waarde als een verslag, opgemaakt door een door de rechtbank aangestelde gerechtsdeskundige. Partijen stappen hier makkelijker in dan de tweede optie omdat ze tot niks verplicht zijn. De andere optie, de minnelijk aangestelde deskundige met bindende derdenbeslissing is een stapje verder, maar biedt ook meer garanties op een definitieve uitkomst. Hierbij is het advies dat wordt uitgebracht van de expert bindend voor de partijen dien eraan deelgenomen hebben, uiteraard alweer ook wanneer de expert de regels van tegenspraak heeft nageleefd. Het advies van de expert kan men dan meer vergelijken met een vonnis. Men geeft meer uit handen als partij, maar men weet wel dat het op relatief korte termijn tot resultaat zal leiden.
GERECHTSDESKUNDIGE
Wanneer partijen er niet aan uit geraken, samen en vóór een rechtszaak, een expert aan te stellen, dan zal op vraag van één of meer partijen, of zelfs op initiatief van de rechtbank zelf een gerechtsdeskundige aangesteld worden met een welomschreven opdracht. Gelet op recente wetgeving dient een gerechtsdeskundige aan kwalitatieve vereisten te voldoen en wordt dit ook actief opgevolgd door de rechtbanken. Gerechtsdeskundigen dienen enerzijds hiervoor een opleiding gevolgd te hebben aan bv Ugent en anderzijds ook aan de vereisten van permanente vorming voldoen. Er zijn specifieke rechtsregels van toepassing waaraan de gerechtsdeskundige zich dient te houden, waarbij de regels met betrekking tot het tegensprekelijke aspect en de onpartijdigheid de meest voor de hand liggende zijn. Gerechtsdeskundigen bestaan er in quasi alle domeinen en dit is ook noodzakelijk. Men kan niet verwachten dat de voorzitter van de rechtbank, die toch over technische zaken dient te oordelen, én een chirurg én een architect én een ingenieur is. Daarom laat hij zich, én partijen, technisch adviseren door een onpartijdig en technisch onderlegde deskundige.
Het is ook in de eerste plaats de taak van een gerechtsdeskundige om een minnelijke regeling te faciliteren, dit in elke stand van het onderzoek. Een minnelijke regeling waar alle partijen zich kunnen in vinden geniet steeds de voorkeur, dit zowel ten behoeve van de partijen die financieel verlies en in vele gevallen ook emotioneel lijden onder het geschil. Maar ook voor de rechtbank, die zoals we allemaal weten aankijkt tegen een immense achterstand. Men weet wel wanneer men een rechtszaak start maar het einde, dat blijkt in veel gevallen nogal tegen te vallen. Het gebeurt meer dan eens, dat wanneer het verslag van de gerechtsdeskundige is neergelegd, het ter zitting behandelen hiervan meer dan een jaar op zich laat wachten…
Bottom line is niet; een slecht akkoord is beter dan geen akkoord. Dit is een veel gebruikte zinsnede waar ik niet achter sta. Het zou moeten zijn; een akkoord waar iedereen zich kan in vinden is beter dan geen akkoord.
Een oplossing, dat wil steeds iedereen, en dat is ook de vereiste aanvangshouding bij opstart van bemiddeling. Al is de oplossing niet steeds wat men voor ogen had, maar een werkzame oplossing die niet 100% aan de verwachtingen voldoet, maar waar alle partijen wel achter staan is in veel gevallen beter dan een vonnis dat “opgelegd” wordt door de rechtbank, meestal na een heel lange lijdensweg.